Meron Kayo Nito?

Ang Pilipinas ay may ibat ibang probinsya, bayan, baryo na may kanya kanyang salita na kanilang ginagamit ayon sa kanilang kinalakihan, kaugalian at pang-unawa. Maraming salita ang ginagamit tulad ng Ilokano, Chabakano, Ilongo, Bisaya, Kapampangan, Bicolano, Tagalog at iba pa. Pero ang ibig kung sabihin yung kakaiba sa lahat, halimbawa sa Tagalog, tagalog siya pero naiiba ang pagbigkas, baybay pero ang kahulugan ay maaaring kapareho. Meron niyan sa Bancuro, hindi naman masasabi na ito ay mali o hindi ko alam kong saan nagmula o sino ang nagpa-uso. Hindi ko naman masasabi rin na ito’y sariling salita ng mga taga Bancuro sapagkat minsan naririnig ko rin sa ibang lugar sa Mindoro.

Noong una ginagamit ko rin ang karamihan nito sapagkat hindi ko naman alam na may iba pa palang kahulugan iyon. Merong salita sa Bancuro na minsan sa pandinig mo ay kakatwa pero may kahulugan pala yun. Siguro ganon talaga lang yun sapagkat may kanya kanyang salita na kanilang nakagisnang gamitin. Meron din naman na kung bigkasin ay may tuno ayon sa lugar na pinaggamitan ng salita. Alam ko na ang mga katutubo ng Mindoro na Mangyan ay may sariling alpabeto at pananalita, pero ang ibig ko lang ipahayag dito yung mga salita na kapag dinala o ginamit mo sa ibang lugar tulad ng Maynila napapalingon ang makakarinig.

Hayaan ninyo na bigyan ko kayo ng ilang mga salita, katawagan o pangalan man na ginagamit sa Bancuro at ang mga kahulugan nito ayon sa aking pang-unawa at kaalaman. Ang alam ko nananatiling ginagamit parin ang mga salitang ito doon sa Bancuro at naniniwala ako na magpapatuloy itong gagamitin doon sapagkat parte na ito ng kultura at kaugalian ng mga taga-Bancuro. Ilan lamang ito subalit ang alam ko maraming salita doon na hindi pa kasama dito. Ganito ang mga sumusunod na salita sa kaliwa ang mga salitang ating pinag-uusapan at ang sa bandang kanan na katapat ang siyang kahulugan, maliwanag ba?

BELOT - TUTA (maliit na aso)
BUNSURAN - HARAPAN NG PINTUAN
DUBDUBAN - LUGAR kung saan sinusunog ang mga basura
USBAW - MALUKO
KALAMUNDING - KALAMANSI
KWADERNO - SULATANG PAPEL
MAM-IN - Dahon gamit sa pagnganga (maaari ding puno)
YABAT - Matinik na dulo ng kawayan
PININDOT - BILO-BILO
BUBOY - Puno ng Bulak
SOLO - Uri ng sanging o Lakatan
BANGALAN - Saging na Mabango
SAKSIK - Saging na maliliit at siksik na siksik
LIYO - HILO
SARAMPIYON - TIGDAS

Sabi ng iba mahirap daw minsan unawain ang mga salita ng mga taga-Bancuro, pero hindi nila alam na tagalong din ito kaya lang meron lang mga salitang na-iiba sa pandinig ng iba. Nasabi kong iba sapagkat hindi ito itinuturo sa paaralan yun ngang ibang mga guro hindi nila alam ang ibig sabihin noon. Hindi naman masasabi na ito’y salitang kanto sapagkat marami ng taon ang lumipas, nagpasalin salin na sa ibat ibang bibig ang mga salitang ito na wala namang nagiging suliranin. Sabi nga nila dito sila nasanay at natuto na rin, kahit na minsan sinasabihan pa silang “promdi” pero wala sa mga taga-Bancuro yun sapagkat kasama na sa kaugalian nila yun.

Naranasan ko rin yun ng magsimula na akong mag-aral ng kolehiyo sa Maynila. Doon sa mga nakakarinig kung paano ako magsalita napapalingon sila, minsan nagtatanong saan daw galing na bundok yun. Pero sa akin marami na rin ang nabago mula noong nag-aral sa Maynila may mga salita na madalang ko na ring nagagamit at yung punto ko nawawala na rin. Subalit para sa akin hindi ko makakalimutan yung itinuro ng Bancuro sa akin ang ibat ibang kakaibang salita……